
Günümüzde silahlar, optikler, elektronikler üzerinden süregelen harp sahası piyadelerin en önemli bileşenlerinden kıyafetleri için de gelişmektedir. Bu doğrultuda ülkelerin askerlerinin kıyafetlerini modern bir şekilde sağlaması elzemdir. Bu yazıda günümüzde askerlerin giyimi için önemli bir husus olan “Ekipmanlarda Kademe Sistemi” işlenecektir.
Ekipmanlardaki katmanlandırma sistemi, üzerinize ilk giydiğiniz ve son çıkarttığınız ürünlere göre sınıflandırılır. Bu katmanlandırmadaki amaç tüm ekipmanı gruplara ayırarak hem üreticiler hem de kullanıcılar için lojistik faaliyetlerde kolaylık sağlamaktır. Kıyafetler, 1., 2. ve 3. Kademe ekipmanlar olarak toplam 4 sınıfta incelenmektedir.
Kıyafetler
İnsan vücudunu dış koşullardan korumak üzere giydiğimiz ayakkabı, üniforma yada elbise ve baş kısma giyilen ürünlerdir. Asker ve Kolluk Kuvveti için üretilen kıyafetler de yine iklim ve operasyonel ihtiyaçlara göre katmanlı kıyafet sistemine sahiptir. ABD ordusunun kullandığı ECWCS sistemi buna en iyi örneği oluşturur.
- Seviye İnce içlik takım
- Seviye Kalın içlik takım
- Seviye Polar ceket
- Seviye Rüzgarlık ceket
- Seviye Softshell mont ve pantolon
- Seviye Goretex ceket ve pantolon
- Seviye Aşırı soğuk iklim parka ve pantolonu
Bu katmanlar üst üste giyilerek personelin farklı iklim şartlarında görevini icra etmesi sağlanmaktadır.
Katmanları farklı görevlerdeki personel için farklılaştırılması şarttır.
Katmanları farklı görevlerdeki personel için farklılaştırılması şarttır.
Zırhlı araçlarda görev yapmakta olan personel için yanmaz NOMEX malzemeden tam vücut için içlik ve maske, mekanize piyade unsurları için NOMEX tişört, nomex maske ve nomex iç çamaşırı, herhangi bir vurulma anında personeli yanmaktan koruyacaktır. Tam vücut içlikleri için nomex kullanımı oldukça pahalı bir seçenek olmaktadır. Bu yüzden mekanize piyade unsurlarının tişört, maske ve iç çamaşırı kıyafetlerinde nomex ile üretim maliyet/etkin çözümdür.
Kolluk kuvveti unsurları için tıpkı mekanize piyadelerde olduğu gibi nomex malzemeden üretilmiş tişört, maske ve iç çamaşırı molotof tehdidine karşı personeli koruyacak aynı zamanda yine maliyet/etkin çözüm olacaktır
Katmanlı giyimde ise 3 tipte eldivene ihtiyaç vardır.
- Muharip, nomex ve keçi derisinden üretilmiş, gerekli yerlerinde aramid ile takviyelendirilmiş eldiven
- Goretex yada polardan üretilmiş kış mevsimi eldiveni,
- Aşırı soğuk iklim eldiveni.
Kış mevsimi eldiveninin dağıtımı yapılamadığı durumlarda personel muharip eldivenini bir el ısıtıcı ile kullanabilir.
Kamuflaj muharebe kıyafeti, personelin ana kıyafeti.
2 tip üniformaya ihtiyaç duyulmaktadır. Standart ve aşırı sıcak iklim için. Her iki ürün de
- Polyester yerine poliamid nylon kullanımı ile dayanıklılığın arttırılması.
- Kumaşlardaki pamuk miktarının %50’den fazla olmaması
- Alev alma geciktirici kaplama
- Anti bakteriyel kaplama
- Su itici ve lekelenmeyi geciktirici teflon kaplama
- Çabuk kuruma
- Özellikle diz ve dirsek eklem bölgelerinde yüksek aşınma direnci ve entegre şok emici ped
- Kurtarma durumları için üstün dayanıma sahip pantolon kemer köprüleri
- Özel 3 boyutlu kesim ve gerekli alanlarda durastrech esnek kumaş kullanımı
- Pantolon için Özel ağ kısmı tasarımı ile bacaklara rahat hareket imkanı
- Aşırı sıcak iklim ürünlerinde üst düzey UV koruması, coolmax gibi soğutmaya katkı sağlayan işlemler
- Aşırı sıcak iklim ürünlerinde ürün üzerinde fermuarlı havalandırma delikleri
gibi özelliklerin olması gerekmektedir.
Muharebe gömleği yerine muharebe tişörtü de tercih edilebilir. Lakin muharebe gömleği asker üzerinde üniforma görüntüsü de sağlamaktadır. Muharebe tişörtü kullanımında ise gövde malzemeleri nomex olarak üretildiğinde mekanize birliklere ek olarak nomex tişört dağıtılmasına gerek kalmamaktadır. Tıpkı muharebe gömleğinde olduğu gibi muharebe tişörtlerinin de standart ve aşırı sıcak iklim olarak 2 tip olması gerekmektedir.
Bot ve Çoraplar yine en önemli unsurlardandır.
Çorapların malzeme içeriğinde bakterilerin üreyebileceği pamuğun kesinlikle bulunmaması gerekmektedir. Çorabın bota temas ederek yürüyüş sırasında sürtünme yapan yüzeylerinde poliamid iplikten dokuma takviyelendirilmiş kısımlar bulunması gerekmektedir. 3 tip çoraba ihtiyaç bulunmaktadır; sıcak iklim, standart ve soğuk iklim. Soğuk iklim ürünlerde merino yün, poliamid ve elastan kullanılabilir. Standart ürünler belli bir düzeyde kalınlığa sahip poliamid ve elastan ve akrilik gibi malzemeler kullanılabilir. Çorap üzerinde kimi noktalarda ise dokuma düzenlemesi yapılarak havalandırma yüzeyleri oluşturulabilir. Aşırı sıcak iklim ürünlerde ise Coolmax, poliamid ve elastan kullanılmalı, çorap üzerinde dokumalar ile bol miktarda havalandırma yüzeyi oluşturulmalıdır. Tüm çoraplarda antibakteriyel kaplama olması şarttır.
Bot konusu ise maliyet etkin çözümün maalesef bulunmadığı bir alandır.
İklim, coğrafya, operasyonun yapılacağı bölge ve pek çok faktör bot seçimini etkilemektedir. Bütçesi az olan ordular genelde yazlık ve kışlık olarak 2 tip bot kullanmaktadır. İyi bir botta aranan ilk özellik ise yeni dahi olsa botun ayağa vurmaması olacaktır. Botun iç yüzeyinin ayakta hiç bir kısımda tahrişe mahal vermeyecek şekilde tasarlanıp üretilmesi gerekmektedir. Yere temas eden tabanın aşınmaya karşı dirençli, yağ ve benzin gibi sıvılar ile deforme olmaması gerekmektedir. Orta tabanın ise şokları emerek personelin yükü ile yürüyeceği mesafeyi arttırması gerekmektedir. Botun yan kısımlarına yapılacak alt tabanın devamı niteliğindeki çıkıntılar, kötü arazi koşullarına botu koruyacak ve personelin ayağına destek olacaktır. Lakin ana görev bölgesi sarp dağlar olan birliklere çarşak bandına sahip ürünler dağıtılması gerekmektedir.
Goretex iç astar aşırı sıcak iklim botları hariç her üründe kullanılabilir. Bot su geçirmez bir yapı kazanırken hava geçirgenliği azalacaktır. Bu durumda 4 mevsim yada yazlık ürünlerde ara dolgu mutlaka azaltılmalıdır. Aşırı sıcak iklim botlarında deri kullanımı minimumda tutulmalı ve bot üzerinde çok miktarda havalandırma deliği açılmalıdır. Botlarda antibakteriyel kaplama ve alev alma geciktiricili kaplama kullanılması elzemdir.
1. Kademe Muharip Ekipman Temel Gereçler ve Acil Durumlarda Hayatı İdame
Açık arazide üstünüzdeki her şeyden kurtulmanız gerekirse, bunu bir sıra ile yapmanız gerekir. Bu sıranın en sonunda ayakkabınız ondan sonra ise pantolonunuz gelir. Pantolonunuza bağlı olarak ise diğer sırada kullandığınız kemer sistemi vardır. İşte 1. kademe yani üzerinizden en son çıkartmanız gereken ürünler kemer sistemlerinden oluşmaktadır.
Asker ve kolluk kuvvetleri farklı tipte ihtiyaçlara göre kemer sistemlerine farklı taşıyıcılar takılması gerekmektedir. Bu sebeple kemer sistemlerinin molle/pals sistem cep sistemi ile %100 uyumlu olması şarttır.
Taşınması planlanan farklı yükler ve arazide maruz kalınabilecek farklı durumlar için kemer üzerinde farklı tipte özelleşmiş kısımlar olması gerekmektedir.
Kemer tokası, polimer yada havacılık sanayi alüminyumdan üretilmiş, insan ağırlığını taşıyacak mukavemete sahip olması gerekmektedir. Çelik malzeme personel için gereksiz ağırlık, çinko döküm ise yeterli tokluk ve mukavemeti sağlayamamaktadır.
Kemer profili, kalın yada dar profil seçimi tamamen taşınacak olan yük ile ilgilidir. 7.5 cm’den geniş olan kemerler, plaka taşıyıcı yelekler ve çantaların yükünü omurga üzerinden alarak, vücudun esas yük taşıma mekanizması olan kalça kemerine aktarmaktadır. Dar profile yani 5 cm genişliğe sahip olan muharebe kemerleri ise sadece 1. kademe ekipmanları taşımak ile görevlidir. İster dar ister kalın profile sahip olsun tüm kemerlerde termoplastik iskelet kullanımı zaruri ihtiyaçtır.
Cep takma sistemi, PALS/MOLLE dünyada artık Molle sisteme uygun olmayan herhangi bir ekipman kalmamıştır. 38×25 mm boşlukları kullanan taşıyıcı cepler ister NATO ister Rus isterse Çin olsun her türlü devlet tarafından evrensel cep takma sistemi olarak kabul görmüş ve tüm taşıyıcı ürünler buna uyumlu olarak üretilmeye başlanmıştır. Lamine kumaş teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte molle sistem lazer kesim olarak da uygulanmaya başlanmıştır, lakin dayanım klasik dar dokumalar ile uygulanan cep takma sisteminin ancak %60’ı kadardır. Poliamid dar dokumalar kullanılarak üretilecek olan bir ürünün dayanım süresi 5 yılken, laminasyon kumaş ve lazer kesim teknikleri ile üretilmiş bir ürünün ömrü maksimum 2 yıldır. Bu sebeple gerekli lojistik desteğe sahip olmayan orduların kesinlikle klasik tasarımdan ilerleyerek birliklerini donatmaları gerekmektedir.
1. Kademe ile ne taşınabilir ?
Kolluk Kuvvetinin taşıyıcı yelek giymediği durumlarda tüm teçhizatın taşındığı yer 1. kademedir.
Tabanca, Yedek en az 2 adet şarjör, Çok amaçlı çakı, biber gazı, jop, 2 adet plastik kelepçe, fener ve ilkyardım kiti. Farklı görev yükleri için Jop ve fener yerini yedek tüfek veya makineli tabanca şarjörüne bırakabilir. Tüfek ve makineli tabanca kullanımı desteklemek amacı ile boş şarjör torbası kemere eklenebilir.
Arazi görevleri için acil durumlarda hayatta kalmayı sağlayacak ekipmanı taşır.
Tabanca, yedek tabanca şarjörü, yedek tüfek şarjörü, hayatta kalma kiti, çok amaçlı pense, ilk yardım kiti. Hayatta kalma kiti içerisinde, testere vb. aparatlara sahip çakı, kevlar ip, su depolama amacı ile prezervatif, 1 adet enerji bar, düdük, yansıtıcı, ateş başlatma kiti, bir miktar tamir bandı, paracord ip, alüminyum battaniye, mini fener gibi gereçler koyulmalıdır. Hava koşulları ve bölgeye göre bu kit revize edilebilir.
Savaş durumundaki personelin muharip yükünü dağıtmada…
Taşıyıcı yeleğin üzerinde bulunan sarf malzemeler haricince personelin ikmale gerek duymadan daha uzun muharip kalabilmesi için üzerindeki muharebe yükünün arttırılması gerekmektedir. Yeleklerin konforlu taşıma limiti aşıldığında taşıma görevi kemere düşer. Kemer, tabanca, 2 adet yedek tabanca ve 2 adet yedek tüfek şarjörü, ilk yardım kiti, boş şarjör torbası, el bombaları, sis bombası, yedek muharebe turnikesi, çok amaçlı pense taşır.
2. Kademe Muharip Ekipman MUHAREBE YÜKÜ
Hücum yelekleri, göğüsman takımlarından (Chest Rig) oluşan 2. kademe ekipmanlarının ana görevi, personelinin muharip yükünü kolay ulaşım imkanı ile taşımaktır. 2. kademe ekipmanlar farklı görevler ve ortamlar için değişik balistik korumalara sahip olabilir ancak tüm muharip görev yükü sadece 2. kademe ile taşınamaz. Bu yükün kolay ulaşılması ve acil durumlarda da kullanılması gereken kısmı 1. kademe yani kemer sistemleri ile, kolay ulaşıma ihtiyaç duyulmayan, sonradan ikmal edilebilecek olan kısım ise 3. kademe yani çantalar ile taşınmaktadır.
2. kademe ekipmanlarda yine olmazsa olmaz istenilen özellike Molle/PALS cep takma sistemine sahip olmasıdır. Göğüsman takımları 2010’lu yılların ikinci yarısına kadar sabit ceplerle üretiliyor olsa da yine bu ürünler de günümüzde molle sistem platformlara dönüşmüştür.
2. kademe ekipmanlar:
- Balistik Yelekler
- Plaka Taşıyıcı Yelekler
- Göğüsman Takımları olarak ayırmak mümkündür.
Yeleklerdeki 2 tip zırh kullanılmaktadır. Yumuşak zırh ve plakalar. Yumuşak zırh, UHMWPE veya Kevlar’dan üretilmiştir. Balistik koruma seviyesi NIJ 1- NIJ3A arasında koruma sağlamaktadır. En yüksek seviyede .44 magnum tabanca mühimmatı ve şarapnel korumasına sahiptir.
Plakalar ise NIJ3a ve NIJ4 arasında koruma sağlamaktadır. En yüksek koruma seviyesinde 30-06 M2 Zırh Delici mühimmatı durdurmaktadır. Zırhlanma önceki yazılarımızda belirttiğimiz üzere göreve, kullanıcı personele, ortam ve arazi şartlarına göre değişmektedir.
Muharebe Yükünü Yüksek Etkinlik ile Kullanmak
Tüfek ve tabanca şarjörleri, telsiz ve bas konuş adaptör, hidrasyon, el bombası, sis bombaları, flaş bombaları, silah temizlik/bakım kiti ve alet takımı, silah için termal ve gece görüş, başlığa monte gece görüş, 3d kamuflaj ağ, kimyasal ışık çubukları, 2. turnike, El Dürbünü, Atıştırmalık yiyecek… 2. kademe ile taşınabilecek malzemelerdir.
Malzemeler molle/pals sistem cepler içerisine konularak yelekler yada göğüsman takımlarında personelin kendi tercihine göre istenilen yerde taşınabilir. Buna tek istisna sıhhiye kitidir. Sıhhiye kitinin personel üzerindeki yerini sadece Muharip Sıhhiye personeli belirler.
3. Kademe Ekipmanlar: Depolama
Personelin muharebe bölgesine intikali ve muharebe bölgesinde geçirdiği süre boyunca, sürekli ikmale ihtiyaç duymaktadır. Fakat muharebe ve arazi şartları buna el vermemektedir.
Personelin günlük ikmalin imkansız olduğu operasyon bölgelerinde uzun süreli, keşif, gözetleme, keskin nişancılık görevlerinde muharebe yükü ve hayatı idame malzemelerini muharebe bölgesinde geçireceği süre boyunca taşıması gerekmektedir. Şehir savaşı veya devletler arası konvansiyonel savaşlarda ise personel çatışma süresini uzatmak adına daha fazla mühimmat taşımaktadır.
Tüm bu ürünleri taşımanın yolu ise 3. kademe ekipman olan çantalardır. Acil durumlar, yaralanma, hızlı hareket edilmesi gereken çatışmalar, ani tahliye durumlarında ilk bırakılan ekipman çantalardır. Çanta bırakıldığında personelin muharebe bölgesinde kalma gerekliliği son bulmuş demektir. Çatışma sırasında hızlı hareket edilmek için bırakılan çantalar, daha sonra geri alınmaktadır.
Çantalar operasyon bölgesinde kalış süresine göre ayrılmaktadır.
- Günlük Operasyon Çantaları, 4-25 litre arasıdır.
- 3 Günlük Operasyon Çantaları, 30-45 litre arasıdır.
- Ekspedisyon Çantaları +50 litre kapasiteli çantalardır.
Çantalarda en önemli konu hafifliktir. Çantanın malzemeyi taşırken, kendisinin personele yük olmaması gerekir. Özellikle yüksek kapasiteli çantalarda kullanılan ham maddenin fazlalığı sebebi ile özellikle 1000D cordura kumaştan üretilen çantalarda boş ağırlık 2.5 kg’ı aşmaktadır. Bu sebeple çantalarda 500D ve 330D gibi veya X-PAC gibi hafif fakat dayanıklı kumaşlar kullanılması elzemdir. Çanta iskeletleri ise tegris, curv, paua skin gibi kompozit materyaller kullanılarak gerekli hafifletme işlemleri yapılabilir.
Diğer önemli konu ise, çantanın diğer ekipmanlar ile uyum içerisinde kullanımıdır. Çantanın uyum sağlaması gereken başlıca ekipman plaka taşıyıcı yada balistik yeleklerdir. Çantaların sırta denk gelen omuz askıları, bel kemeri ve sırt destek pedi kısımlarının taşıyıcı yelek ve plaka için gerekli boşluğu sağlaması gerekmektedir. Askeri amaç ve dış mekan aktiviteleri için üretilen yüksek kapasiteli çantaları ayıran en önemli etken budur. Diğer bir uyum konusu ise muharebe kemerleri ve çantanın bel kemeri arasındadır. Bel kemerli çantalar, muharebe kemeri kullanımını engellemektedir. Bu durumda 2 çözüm yolu vardır. Bel kemeri olmayan çantalar kullanmak ve çanta ile taşınabilecek yükten bir miktar feragat etmek gerekecektir. Çanta kemeri sökülebilir muharebe kemeri şeklinde olan çantalar kullanmak ve çantanın acil durumda bırakılış süresinden feragat etmek gerekecektir.
Çanta ile taşınabilecek malzemeler:
- İklim şartlarına uygun yedek kıyafet ve soğuk iklim ekipmanları.
- Uyku tulumu
- Çadır veya bivak
- Mat
- Su ve Kumanya
- Alüminyum kap
- Yedek mühimmat, GTT, Roket Atar gibi silahlar veya keskin nişancı tüfekleri
- Sıhhiye personeli için manga veya takım düzeyi taktik muharebe yaralı bakımı gereçleri,
- Büyük boyutlu taktik elektronik ürünler.(PRC117 telsiz, İHK için Lazer İşaretleyici vb.)